Nhiều cải thiện mới trong cải cách thủ tục hành chính hải quan

Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam  (VCCI) vừa công bố khảo sát chọn mẫu năm 2016 với 3.500 doanh nghiệp (có 1035 doanh nghiệp phản hồi) nhằm đánh giá phản hồi của cộng đồng doanh nghiệp đối với việc thực hiện thủ tục hành chính hải quan trong năm vừa qua, cũng như những kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp đối với ngành Hải quan trong thời gian tới. 

Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI,  đại diện cơ quan khảo sát, đánh giá, ngành Hải quan trong thời gian qua đã có nhiều nỗ lực cải cách quan trọng theo hướng tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu của cộng đồng doanh nghiệp.  Bên cạnh những nỗ lực cải cách thủ tục hành chính nói chung, ngành Hải quan còn là một trong những đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện thủ tục hành chính (TTHC). 

Đến nay, các doanh nghiệp đã có thể thực hiện các thủ tục hải quan điện tử với 100% thủ tục hải quan được tự động hóa tại toàn bộ các cục hải quan và chi cục hải quan. Nhiều thủ tục hải quan đã được cung cấp các dịch vụ công trực tuyến ở cấp độ 3 và 4. Cơ chế một cửa quốc gia cũng đang được triển khai mạnh mẽ… Những nỗ lực này cũng góp phần quan trọng trong việc cải thiện 15 bậc của Chỉ số thành phần “Thương mại qua biên giới của Việt Nam”  từ vị trí 108 năm 2016 lên vị trí 93 trong Chỉ số Môi trường kinh doanh thuận lợi năm 2017 do Ngân hàng Thế giới công bố cuối năm 2016 vừa qua.    

Tuy nhiên, qua khảo sát thu thập ý kiến, phản ánh từ các doanh nghiệp cho biết các quy định về kiểm tra chuyên ngành còn quá nhiều, trong đó lại có nhiều quy định không phù hợp thực tế, thời gian kiểm tra chuyên ngành còn quá dài, các cơ quan phối hợp chưa tốt trong việc giải quyết các thủ tục cho doanh nghiệp. 

Theo khảo sát của VCCI, mặc dù các doanh nghiệp tiếp cận thông tin TTHC hải quan tương đối dễ dàng nhưng với những quy định pháp luật còn nhiều phức tạp, nên vẫn còn tới 47% doanh nghiệp cho biết họ từng gặp vướng mắc trong quá trình tìm hiểu pháp luật hải quan. Tỷ lệ này đã giảm đáng kể so với con số 54% của năm 2015. Mức độ hài lòng với kết quả phản hồi từ các cơ quan có sự khác nhau rõ rệt. Với các cục hải quan địa phương, 85% doanh nghiệp hài lòng/hoàn toàn hài lòng với kết quả giải đáp nhưng đối với Tổng cục Hải quan, tỷ lệ hài lòng là 76%.

Đáng chú ý, khảo sát cho thấy, trong quátrình thực hiện thủtục kiểm tra sau thông quan, khó khăn hàng đầu đối với doanh nghiệp là nội dung kiểm tra bị chồng chéo, trùng lặp (38% đồng ý). Tiếp đến là thời gian kiểm tra luôn bị kéo dài hơn so với kế hoạch đã thông báo cho doanh nghiệp (36%). Đáng lưu ý, có tới 35% doanh nghiệp cho biết họ phải chi trả chi phí không chính thức trong các lần kiểm tra này.

So với kết quả điều tra năm 2015, tỉ lệ chi trả chi phí không chính thức đã tăng từ 28% lên 31%. Trong khi đó, nhóm không chi thêm chi phí ngoài quy định chỉ tăng thêm 1 điểm % so với năm 2015.  Nhưng điểm ghi nhận là việc có 44% doanh nghiệp cho biết không bị phân biệt đối xử, 17% nhận thấy rõ bị phân biệt và 39% doanh nghiệp không biết.

Theo ông Đặng Thế Lưỡng – Tổng Thư ký Hiệp hội doanh nghiệp quận Hải An – TP Hải Phòng phản ánh,  những phiền hà phát sinh nhiều không hẳn ở khâu hải quan mà là do vấn đề kiểm tra chuyên ngành quá nhiều. Việc kiểm hoá, thủ tục cấp phép, ví dụ như, kiểm dịch, kiểm tra chất lượng, vệ sinh thực phẩm…) nhiêu khê, thời gian kéo dài ảnh hưởng đến tiến độ thông quan, tờ khai, tăng thêm các chi phí lưu container, lưu bãi, lưu kho của doanh nghiệp, ảnh hưởng tới kế hoạch sản xuất. 

Mặc dù cũng đã áp dụng khai báo điện tử nhưng do quá tải nên cũng không đáp ứng được thời gian, chất lượng công tác chuyên môn, muốn làm nhanh lại phải thêm các chi phí bên ngoài.

Có cùng quan điểm về việc kiểm tra chuyên ngành quá phức tạp, đại diện hiệp hội doanh nghiệp  logistics dẫn chứng có những mặt hàng như sắt thép nhập về thường xuyên lần nào cũng cắt đoạn đi kiểm tra, hay hàng hoá hoa quả nhập từ Nhật, Australia lần nào cũng phải lấy mẫu đi thử. 

Cần sự phối hợp chặt chẽ giữa hải quan với các cơ quản quản lý chuyên ngành 

Theo ý kiến của nhiều doanh nghiệp để việc cải cách thủ tục hải quan thực sự hiệu quả cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa hải quan với các cơ quản quản lý chuyên ngành nên gây khó khăn cho doanh nghiệp khi chưa có đủ chứng từ để hoàn thiện hồ sơ thông quan.  

Nhiều doanh nghiệp FDI cho rằng không có sự đồng nhất trong triển khai giữa các chi cục hải quan, có nơi thuận lợi có nơi rất khó khăn, gây phiền hà cho doanh nghiệp, do đó, có lô hàng ở càng này thì chấp nhận sang cảng khác lại bị ách tắc.

Phó Chủ tịch VCCI  Hoàng Quang Phòng bày tỏ, cộng đồng doanh nghiệp cũng kỳ vọng rất lớn vào những nỗ lực cải cách sắp tới của ngành Hải quan. Theo các doanh nghiệp tham gia khảo sát 2016, ngành Hải quan cần tiếp tục có nhiều cải cách hơn nữa trong thời gian tới. 

Cụ thể, ngành Hải quan cần tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hải quan, nâng cao chất lượng thông tin cung cấp cho doanh nghiệp; tăng cường quan hệ đối tác doanh nghiệp-hải quan; tiếp tục tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin; và đẩy mạnh công khai, minh bạch trong thực hiện thủ tục hải quan cho doanh nghiệp. 

Các doanh nghiệp cũng mong muốn ngành Hải quan tiếp tục nâng cao kỷ cương, kỷ luật và năng lực giải quyết công việc của cán bộ, công chức hải quan. Đặc biệt, cần có sự vào cuộc hơn nữa của các bộ, ngành và các cơ quan có liên quan trong việc đơn giản hóa, minh bạch hóa cũng như điện tử hóa các thủ tục kiểm tra chuyên ngành.

Đại diện các doanh nghiệp kiến nghị, ngành hải quan cần có sự cải cách hơn nữa, tăng cường thanh tra, giám sát thực hiện tại các đơn vị hải quan địa phương, xây dựng các chính sách bền vững, có tính ứng dụng lâu dài để giúp cho doanh nghiệp thiết lập các qui trình thực hiện hiệu quả và mang tính cam kết, tuân thủ.  Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng mong muốn cần có thêm nhiều thủ tục hành chính được đưa lên Cổng cơ chế một cửa quốc gia, do đây là phương thức thực hiện công khai, minh bạch và tiết giảm nhiều thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.  

Xem thêm: Phần mềm văn phòng điện tử